Dit is het thema van talloze liedjes, films, boeken, podcasts, preken en natuurlijk artikelen, inclusief dit artikel! En terecht. Mensen voelen intuïtief dat liefde krachtig is. We verlangen ernaar en voelen intens het gemis wanneer we denken dat het ons ontbreekt aan liefde. We horen over heroïsche inspanningen en offers die mensen brengen uit liefde voor anderen – soms zelfs voor mensen die ze niet kennen.
Dus waarom schuiven we, wanneer we met een vijand worden geconfronteerd, liefde zo vaak terzijde als oplossing en geloven we dat agressie of geweld de enige manier is om een bedreiging van ons of andermans welzijn, van onze veiligheid of rechten af te wenden? En dat terwijl denkers door de geschiedenis heen hebben volgehouden dat juist liefde de enige oplossing is die ons werkelijk kan redden.
Bijna tweeduizend jaar geleden zei Christus Jezus in zijn monumentale Bergrede:
“U hebt gehoord dat er gezegd is: U moet uw naaste liefhebben en uw vijand moet u haten. Maar Ik zeg u: Heb uw vijanden lief; zegen hen, die u vervloeken; doe goed aan hen die u haten; en bid voor hen die u beledigen en u vervolgen; zodat u kinderen zult zijn van uw Vader, Die in de hemelen is” (Mattheüs 5:43–45).
Eeuwen later verwees de baptistendominee Dr. Martin Luther King in zijn preek “Heb je vijanden lief” naar Jezus’ vermaning en voegde eraan toe: “Het is liefde die onze wereld en onze beschaving zal redden; liefde zelfs voor vijanden.”
Dr. King, die zelf racisme van heel dichtbij heeft meegemaakt – misschien wel het grootste kwaad van de mensheid – was er desondanks van overtuigd dat liefde, toegepast in het leven door zelfs vijanden lief te hebben, een daadwerkelijke kracht is die vooroordelen van individuen en onrechtvaardige wetten van regeringen kan overwinnen. En die overtuiging baseerde hij op het leven en de leer van de man die hij “onze Heer en Meester” noemde: Jezus.
Er is geen vermelding dat Jezus macht zocht door politiek bondgenootschap of fysiek krachtvertoon en wapens. Integendeel, de Bijbel vermeldt dat Jezus meerdere keren de gelegenheid afwees om politieke macht te verkrijgen. En toen een van zijn discipelen probeerde om Jezus’ arrestatie te voorkomen en de man die hem gevangen wilde nemen verwondde met zijn zwaard, genas Jezus die man en zei tegen de discipel dat hij zijn zwaard moest wegdoen.
Als Zoon van de almachtige God, die de Liefde zelf is, had Jezus geen wapens of politieke macht nodig om hem heerschappij te geven over stormen, conflicten, zonde, ziekte of zelfs de dood. In feite zei hij na zijn opstanding uit de dood tegen zijn discipelen: “Mij is gegeven alle macht in hemel en op aarde” (Mattheüs 28:18). Niet een beetje macht – alle macht.
Jezus’ trouwe gehoorzaamheid aan zijn eigen gebod straalt door zijn leven. We hebben geen enkel verslag waarin hij kwaad met kwaad vergeldt, zelfs niet toen men hem probeerde te doden – nochtans was hij en waren zijn volgelingen beschermd tegen die pogingen (zie bijvoorbeeld Lukas 4:28–30).
Maar hoe gehoorzamen wij aan Jezus’ gebod wanneer we worden geconfronteerd met wat een agressieve en machtige vijand lijkt te zijn? Het kan moeite kosten om onze gedachten te disciplineren en stand te houden met God, zulke individuen (of groepen) te zien als Zijn kinderen – de nakomelingen van de goddelijke Liefde. Maar de voordelen om dat juist wel te doen, worden niet alleen in de Bijbel aangetoond, maar ook vandaag de dag in het leven van talloze volgelingen van Jezus.
Een voorbeeld hiervan: Een Christian Scientist zag dat een man op straat een vrouw aanviel en haar sloeg en hij rende naar ze toe. Hoewel hij niet zeker wist wat hij kon doen om te helpen, dwong hij zichzelf het bewijs van geweld van die man te ontkennen en te vervangen door het begrip, dat elk van Gods kinderen in werkelijkheid geestelijk is – het beeld en de gelijkenis van God, Geest – en Gods tederheid, harmonie en veiligheid weerspiegelt. Toen hij bij ze kwam, riep hij vastberaden: “Stop.” De aanvaller liet de vrouw los en draaide zich agressief naar hem om. Met een overtuiging die voortkwam uit oprechte liefde, zei de Christian Scientist: “Dit is niet wie je bent.” Het gezicht van de man veranderde. “Sorry,” zei hij. “Ik vergat mezelf.” De vrouw was al gevlucht, maar de Christian Scientist sprak korte tijd met de man en legde hem rustig uit hoe Gods liefde hem kon helpen een beter mens te zijn. De man bedankte hem en liep weg. De Christian Scientist hoorde nooit meer iets van de aanvaller of van de vrouw – maar zowel hij als de vrouw waren veilig en de aanvaller was ook gezegend.
Mary Baker Eddy, de Ontdekster van Christian Science, schreef: “Jezus hielp de mens zich met God te verzoenen, door de mens een zuiverder begrip te geven van Liefde, het goddelijk Beginsel van de leer van Jezus, en dit zuiverder begrip van Liefde verlost de mens van de wet van stof, zonde en dood door de wet van Geest – de wet van de goddelijke Liefde” (Wetenschap en Gezondheid met Sleutel tot de Heilige Schrift, blz. 19).
Niets in deze uitspraak vraagt van ons om verkeerd gedrag te negeren. Integendeel: het roept ons juist op om de kracht van Liefde – van God – te erkennen en door onze erkenning en uitdrukking van die Liefde te corrigeren wat nodig is.
Wanneer in de Verenigde Staten Dr. King wordt herdacht en we het enorm goede herinneren dat hij tot stand bracht, verheugen we ons over het bewijs dat oprechte liefde de kracht heeft om genezing en verlossing te brengen – zowel aan individuen als aan de maatschappij in het algemeen. We herinneren ons dat hij die liefde vond door zijn diep, christelijk geloof en zijn trouw aan de leer van Christus Jezus. Over Jezus’ gebod om onze vijanden lief te hebben, zei hij: “De woorden van deze tekst schitteren voor onze ogen met een nieuwe urgentie.” En dat doen ze nog steeds. Laten we dat gebod gehoorzamen om ons denken, onze daden en ons leven te verrijken. We hebben zoveel voorbeelden van de kracht om dingen ten goede te veranderen door onze vijanden lief te hebben. En onze wereld heeft de zegeningen, die gehoorzaamheid aan Jezus’ gebod met zich meebrengt, hard nodig.
Lisa Rennie Sytsma, adjunct-redacteur